Ayurveda: levenseinde en de dood
Ayurveda: levenseinde en de dood
Ayurveda staat voor Ayur: leven en Veda: weten. Weten hoe het leven in elkaar steekt, dat is waar het bij de Ayurveda om draait. Niet zo vreemd dus deze oude Indiase wijsheid zich vooral richt op het leven zelf. Hoe bereik je een goede kwaliteit van leven? Hoe realiseer je je zielsverlangen? Hoe wordt je gelukkig en vrij?
Aan ieder leven komt echter een eind en over die allerlaatste fase van het leven, namelijk het sterven, wordt in de oude Indiase teksten maar weinig geschreven. Het enige wat we in de teksten terug kunnen vinden is dat men gelooft in reïncarnatie.
Toch kende het oude India ook hospices die meestal bij de tempels werden gebouwd. Pelgrims die daar langs kwamen en ziek werden konden daar worden opgenomen om te herstellen of te overlijden. In het moderne India heeft palliatieve zorg inmiddels ook zijn intrede gedaan. Het gebruik van morfine maakt het stervensproces minder pijnlijk.
Veel stervende mensen worden in India ook thuis verzorgd. Ayurvedische organisaties bieden daarbij ondersteuning door bij de mensen langs te gaan en advies te geven, zodat het overgaan voor zowel de stervende als de nabestaande dragelijk wordt. Daarnaast bieden ze nazorg.
Hoe kijkt men binnen de Ayurveda aan tegen het levenseinde en de dood?
Om die vraag te beantwoorden moet je eerst weten wat volgens het Ayurvedisch gedachtengoed de oorsprong is van het leven. Volgens de esoterische overlevering was er in het begin der tijden niet veel meer dan duisternis. Alsof de kosmos in diepe slaap verkeerde. In die oneindige ruimte zonder begrenzing en zonder tijd bevond zich een oneindig bewustzijn waar twee Goden verkeerden: Shiva en Vishnu.
Toen Vishnu zich op een dag neer legde op de oceaan van bewustzijn ontsproot uit zijn navel een lotusbloem waaruit Brahma werd geboren. Brahma zag hoe donker en leeg de kosmos was en creëerde op een uitademing een universum. Om dat universum tastbaar te maken plantte hij er twee zaadjes in: een zaadje van bewustzijn dat hij Purusha noemde en een zaadje van materie dat hij de naam Prakruti gaf.
Toen Purusha en Prakruti met elkaar versmolten kwam er een enorm proces op gang waarbij de kosmos steeds meer vorm begon te krijgen. Vishnu bracht in de kosmos een cyclische beweging aan, waardoor de maan rond de aarde draaide en de aarde rond de zon. Zo ontstonden de dagen en de seizoenen. Maar ook de cycliciteit van leven en dood, sterven en reïncarneren.
Shiva zag dat we hierdoor gevangen zaten in een Goddelijke matrix van sterven en reïncarneren en zo lang we daarin vast zaten, konden we niet terugkeren naar het kosmisch bewustzijn of Brahma. Wat hij zich ook realiseerde is dat het onze verlangen was die ons vasthield in de matrix. Uiteindelijk wist hij daar door diepe meditatie en de Tandava dans daaruit te ontsnappen.
De dood is niet bedreigend
Dit alles laat zien dat de dood in de Indische cultuur niet als iets bedreigends wordt beschouwd. Het is een transitiefase waarin je op weg gaat naar iets anders. Yama, de god van de dood, komt je na je dood ophalen en brengt je terug naar je voorouders die zich in de transitieruimte bevinden. Als het juiste moment daar is, kiest je ziel ervoor om terug te gaan naar het leven door opnieuw geboren te worden, tenzij je zo verlicht bent dat dit niet meer nodig is.
Voorbereiden op de dood
Volgens de Ayurveda is het daarom belangrijk dat je in bewuste, wakkere staat naar de volgende fase overgaat. Een manier om je daarop voor te bereiden zijn Rasayana en Medhyarasayana. Deze verjongingskuren zorgen ervoor dat verstoorde dosha's worden verwijderd waardoor je emotioneel in balans komt en mentaal helder en onthecht bent. Dat maakt dat je ziel echt vrij is en zich verder kan evolueren of zelfs compleet bevrijden.
Belangrijk is dat de Vata dosha onder controle is. Als de vijf subdosha's of winden van vata te hoog zijn dan staat ons een onrustige, angstige en turbulente dood te wachten. Dat maakt dat we geen goed begin hebben aan de andere kant van het leven.
Wat gebeurt er tijdens het sterven?
Tijdens het sterven verlaat Vata ons lichaam. Wanneer we bij bewustzijn zijn, verlaat vata, de levenswind samen met onze ziel het lichaam via de kruin. Bij een onbewuste dood kan dat via de anus, de blaasuitgang of de mond zijn. Het eerste is echter beter voor onze zielsontwikkeling.
De Agni Pitta oftewel het levensvuur dooft stap voor stap u it
De Kapha vermindert en als de dood is ingetreden vallen de vijf elementen waaruit ons lichaam is opgebouwd uit elkaar.
Levenslang voorbereiden
Voorbereiden op de dood begint al vroeg in het leven. Al was het maar omdat je nooit precies wet wanneer Yama, de god van de dood je komt halen. Zorg er daarom voor dat je tijdens je leven je dharma deed, je zielsverlangen volgde en Artha, je zelfstandigheid en authenticiteit kon ontwikkelen. Zorg ervoor dat er in je leven plezier, ontspanning, positieve relaties en contacten zijn, waar Kama voor staat. Dat alles bij elkaar geeft het moska innerlijke vrijheid voor een volgend leven of zelfs volledige bevrijding.
Als de dood nadert en het lichaam terminaal wordt, zoek dan een rustige omgeving op zodat de vata rustig is. Eet voeding dat satvisch is, de vata verlaagt en licht verteerbaar is.
In india maakt men muziek zodat de overgang naar de andere kant zacht en pijnloos verloopt. Men speelt vooral de raga's, de klassieke Indische muziek. Deze muziek stilt de pijn, neemt de angst weg en is helend voor de ziel.
Hoe kijkt de Ayurveda aan tegen euthanasie?
Bij euthanasie (is in India bij wet verboden) wordt het lichaam door middel van medicatie verdoofd en in slaap gebracht. Daarna krijgt men medicatie die de dood doet intreden. Met alles wat we tot nu toe weten kunnen we zeggen dat dit een onbewuste dood is. Hierbij bestaat de kans dat de ziel, net zoals bij zelfmoord en moord, gaat dolen. Of dat werkelijk zo is, weten we niet. In ieder geval besteden Indiërs veel aandacht aan hun voorvaderen. Door middel van rituelen proberen zij hen tot rust te brengen.
De dood is een heilig moment.
Lies Ameeuw ©