Ayurveda en Sjamanisme

Iedereen die geïnteresseeerd is in een gezonde levenswijze is het begrip Ayurveda wel eens tegengekomen. Ayurveda is een eeuwenoude levenswijze die zijn oorsprong vindt in India, maar inmiddels ook in het Westen veel bekendheid geniet. Ayurveda is in hier in het Westen tot veel plekken doorgedrongen: supermarkten hebben Ayurvedische thee in de schappen, restaurants hebben Ayurvedische gerechten op de menukaart, wellnesscentra bieden Ayurvedische massages aan.

Inmiddels beschouwt men Ayurveda hier als een wetenschappelijke en rationele levenswijze die losstaat van de meer spiritueel getinte geneeswijzen zoals bijvoorbeeld het Sjamanisme. De vraag is of dat terecht is. Wanneer we kijken naar de oorsprong van de Ayurveda dan blijken de wortels en uitgangspunten helemaal niet zo verschillend te zijn.

Ayurveda: het allereerste begin

Om dit duidelijk te maken moeten we even terug naar het allereerste begin. Ayurveda staat voor Ayur: leven en Veda: Weten. Weten hoe het leven in elkaar steekt, is het uitgangspunt van Ayurveda. Een Ayurvedische arts wordt daarom ook wel vaidya, 'hij die weet' genoemd.

De vroegste bronnen waarin Ayurveda werd vermeld is de Atharva veda. Dit boek omvat nog geen richtlijnen voor een Ayurvedische levenswijze maar was vooral een handboek voor rituelen en spreuken. Klank speelt daarbij een belangrijke rol en er wordt een onderscheid gemaakt tussen dat wat jij innerlijk hoort en de klanken die van buiten jou komen.

De kennis over de Ayurveda werd in het begin mondeling doorgegeven en pas later, rond 1500 voor Christus, op schrift gesteld. Bronnen vermelden dat India in die tijd nogal decadent was en men daarom behoefte had aan een nieuwe tijd en een ander gedachtegoed. Dat was de reden om de het Ayurvedisch gedachtegoed op schrift vast te leggen.

Veranderende tijden

Eén van de eerste meesters die het Ayurvedische gedachtengoed vastlegde was Characa. Ook hij maakt melding van sterk veranderende tijden, waarin de mensheid lui, materialistisch en minder spiritueel worden. Hij heeft het over de Kali Yuga: het tijdperk waarin volgens de Hindoeïstische denkwijze de wereld steeds tastbaarder werd en consistentie kreeg totdat het zich uiteindelijk te veel van de oorspronkelijke geest heeft afgescheiden.

In die tijd werden er steeds meer mensen ziek en gingen ze ook sneller dood. Volgens de overlevering ging men, om deze problemen het hoofd te bieden, in gemeenschappelijke meditatie en vond een ontmoeting plaats met de god Indra die het Ayurvedische gedachtengoed via visioenen aan de mensheid overdroeg. Vervolgens werd deze kennis door middel van meditatie en intuïtie aan volgelingen doorgegeven en dat stemden de goden tevreden.

Het Sjamanisme

Het woord Sjamaan betekent: 'hij die weet'. Een sjamaan is een persoon die weet hoe hij contact kan maken met de geestenwereld en op die manier ziekten kan genezen. Hij doet dat door in trance te raken en af te reizen naar de hemel of de onderwereld. In die wereld maken zij contact met de geesten die het leven en de gezondheid van hun cliënt beïnvloeden. Dat kan de ziel van de cliënt zijn, maar bijvoorbeeld ook dat van zijn voorouders, familie of zelfs de hele cultuur. Tijdens deze trancereis wordt de verbinding hersteld wat een heilzaam effect heeft. De sjamanen waren priesters, genezers, rituele begeleiders, psychotherapeuten, mystici, verhalenvertellers en zieners.

Net als in de allereerste Ayurvedische teksten spelen klank en ritme tijdens deze ceremonies een belangrijke rol.

Overeenkomsten Ayurveda en Sjamanisme

Zowel de Ayurvedische arts als de sjamaan worden dus aangeduid met 'hij die weet'. Het zijn personen die kennis hebben van het leven en weten hoe ze daarmee om moeten gaan. De meditatieve staat van zijn waarin deze kennis wordt overgedragen of opgedaan lijken sterk op elkaar.

Bij beiden gaat het ook om een intuïtief weten. Characa waarschuwt bijvoorbeeld in zijn geschriften voor een nieuw soort denken. Het rationele denken. Hij geeft aan dat als je echt wilt begrijpen hoe het leven in elkaar steekt, er een ander soort kennis nodig is. Niet alleen de kennis die je opdoet via externe bronnen, maar ook je eigen ervaring. Door je eigen ervaring te koppelen aan de kennis van de oude wijzen, groeit je innerlijk weten. Hij benadrukt dat het belangrijk is om het geheel te overzien. Dus heden, verleden en toekomst.

Het visueel vermogen is deze oude tijd was erg belangrijk. Niet alleen om jezelf maar ook om het hele leven te begrijpen. Een andere oude schriftgeleerde, Bhela vermeld dat we naast onze beide zichtbare ogen nog een derde oog tussen onze wenkbrauwen hebben en dat we daarmee beelden kunnen zien. Characa heeft het over helder zien.

Verbinding met de ziel

Zowel bij de Ayurveda als in het Sjamanisme is de verbinding met de ziel erg belangrijk. Characa vermeldt bijvoorbeeld dat de Ayurveda gaat over het samengaan van lichaam, zintuigen, brein, geest en ziel. Het is van belang om die lagen bij elkaar te houden. Immuniteit speelt daarbij een belangrijke rol. Een goede immuniteit beschermt ons tegen afbraak en zorgt ervoor dat onze lichaam en structuur behouden blijft. Op die manier is het een bron van vitaliteit en de sleutel verbinding met onze ziel.

Een gezond lichaam is nodig om onze ware natuur tot uitdrukking te kunnen brengen en dat is waar in het in de Ayurveda om gaat. Gezondheid en geluk ontstaan wanneer je leeft naar je ware aard.

Zielsconnectie, zielsverlangen en zielsbewustzijn spelen dus zowel in de Ayurveda als in het Sjamanisme een belangrijke rol. Een Sjamaan door middel van rituelen, drums en trancereizen de connectie met de ziel tot stand te brengen. Bij de Ayurveda doet men dat door middel van voeding, kruiden, massages en een goede dagroutine.

Beelden, vormen en kleuren

Zowel een Sjamaan als een Ayurvedisch arts zal zich bij een behandeling op een liefdevolle en intuïtieve manier op hun cliënt afstemmen en werken daarbij met beelden, vormen, klanken en kleuren. Al deze elementen geven hen inzicht in de persoon maar ook de ziekteprocessen zich bij diegene voltrekken. Het gaat om het fysiek en emotioneel ervaren van de ander.

Dit uitgangspunt hanteert binnen de Ayurveda ook bij de polsdiagnose die vanaf de tiende eeuw gebruikt wordt.

Ayurveda als nieuwe spirituele zienswijze?

Voordat de Kali Yuga zijn intrede deed, leek het gedachtengoed van de Ayurveda erg op dat van het Sjamanisme. Ze hanteerden dezelfde uitgangspunten en principes. Wellicht kwamen ze zelfs overeen en bestond er maar één spirituele stroming, namelijk het Sjamanisme.

Het tijdperk van de Kali Yuga vroeg echter om een andere benaderingswijze. Mogelijk heeft het Sjamanisme, in India, zich toen ontwikkeld tot Ayurveda. Sjamanistische principes werden aangepast aan de behoeftes die horen bij het tijdperk van de Kali Yuga. De vijf elementen (ether, lucht, vuur, water en aarde) komen samen en men krijgt andere behoeftes.

De spijsvertering ging een centralere rol spelen in het menselijk systeem. De derde chakra, die staat voor macht en kracht, werd de springplank naar het de hart Chacra. Het hart chakra is nu de volgende stap. Het hart bewustzijn vraagt moed, kracht, liefde, overgave, oprechtheid, ...

Staan we aan de vooravond van een nieuw tijdperk?

Tot wanneer loopt het tijdperk van de Kali Yuga? Zijn we er al doorheen of duurt dat nog even? Het antwoord op die vraag weet ik niet, maar ik vermoed en hoop dat de Kali Yuga naar zijn einde loopt.

De kali yuga was een zwart en zwaar tijdperk waarin we steeds meer afgescheiden raakten van ons oorspronkelijk bewustzijn. Het was de tijd van materie en dualiteit. Stap voor stap gaan we terug naar de wereld van spiritualiteit en nondualiteit.

Maar voordat dit gebeurt dienen we het tijdperk goed af te ronden. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat we goed belichaamd zijn, onze zielsconnectie kunnen ervaren en onze oorsprong in het universele bewustzijn te erkennen.

En vooral durven te voelen! Ons buikgevoel toelaten en ons bewust te worden van het verschil tussen gevoel en emotie. Volgens de Tibetaanse wijsheden vormen emoties de basis van onze ziekten. Ze houden ons af van zielscontact.

Hoe kunnen we, na die zware kali yuga, beginnen aan die nieuwe periode? Wat ons kan helpen is een blijvend respect voor ons lichaam en vasthouden aan de boodschap van de Ayurveda: open je hart, open je geest en hou jezelf vrij van mentale en emotionele ruis.

'Wie innerlijk vrij is, zich beweegt zoals hij wil en zijn diepste verlangen, zijn zielsverlangen neer kan zetten is een gelukkig mens' aldus Characa.

Die mens is ook klaar voor de volgende stap. De volgende stap die leidt naar kennis van het leven en herstel van onze zielsconnectie.

Lies Ameeuw ©

www.lies-ameeuw.com