Introductie opstellingen

Waarschijnlijk heb je er al wel over gehoord. (Familie)opstellingen. Het is een methodiek die veel wordt toegepast en waar ook al veel over is geschreven. Toch merk ik wanneer ik zelf een opstelling verzorg, dat veel mensen niet precies weten wat het inhoudt. En dat is jammer, want daardoor is het voor hen lastiger om actief aan de opstelling mee te doen. Daarom heb ik voor die mensen een korte introductie geschreven.

Hoe is de methodiek van opstellingen ontstaan?

(Familie)opstellingen zijn een vorm van therapie die in de vorige eeuw door de Duitser Bert Hellinger in West-Europa werd geïntroduceerd. Bert Hellinger kreeg zijn inspiratie voor deze methode toen hij als missionaris in Zuid-Afrika werkzaam was. Hij zag dat de Afrikanen een nauwe band onderhielden met hun (overleden) voorouders. De voorouders werden geëerd door het uitvoeren van rituelen, zang en dans. Tijdens die rituelen werden de voorouders gevraagd om te helpen bij problemen en te ondersteunen bij onzekerheden.

Na enige tijd keerde Bert Hellinger weer terug naar Duitsland, waar hij zich verder ontwikkelde als psychotherapeut. Zo volgde hij onder andere een opleiding tot NLP practitioner, waarbij hij in contact kwam met Virginia Satir. Virginia Satir was een Amerikaanse therapeut die bekend is geworden vanwege haar unieke benadering van gezinstherapie. Zij was één van de eerste therapeuten die de familie of gezin zag als een systeem waarin leden elkaar onbewust beïnvloeden.

Virginia ontwikkelde meerdere methodes om dat onderliggend systeem zichtbaar te maken. Zij was de grondlegger van de Familie Sculping techniek, dat later in psychodrama gebruikt zou worden. Deze techniek hield in dat de leden van een gezin letterlijk op een plek moesten gaan staan die symbool stond voor hun plaats in het gezin. Later zouden John Grinder en Richard Bandler, de grondleggers van de NLP methodiek, zich in haar gedachtengoed verdiepen en het NLP model met haar gedachtengoed te verrijken.

Hellinger combineerde haar gedachtengoed met de ervaringen die hij uit Zuid-Afrika had opgedaan en zo moet hij op het idee gekomen zijn om representanten van (voor)ouders en andere gezinsleden in een ruimte op te stellen. De plek die de representanten in de ruimte innemen representeert de positie die gezinsleden in het familiesysteem hebben. Hellinger liet zijn cliënten via de representanten met hun familieleden praten en opvallend was dat de representanten vaak exact de woorden en reacties van die familieleden weergaven.

(Familie)opstellingen en Ayurveda vullen elkaar aan

Mensen die mij kennen weten dat ik van oorsprong Ayurvedisch therapeut ben. In die rol kom ik veelvuldig in aanraking met mensen die chronisch ziek zijn en samen met hen wil ik er alles aan doen om hen beter te maken. In de loop der jaren heb ik ontdekt hoe belangrijk psychische factoren daarbij zijn. Dat is één van de redenen waarom ik zo'n 10 jaar geleden heb besloten om me in de methode van opstellingen te verdiepen.

Gaandeweg kwam ik erachter dat de methodiek van opstellingen een zeer goede aanvulling is op de Ayurvedische behandeling. Het uitgangspunt binnen de Ayurveda is dat er drie niveaus van ziekte zijn: fysiek, mentaal/emotioneel en spiritueel. Om mensen op het spiritueel niveau te genezen worden er in India vaak rituelen gebruikt. Het doel daarvan is om voorouders te eren, hen om hulp te vragen of en eventuele verstoorde banden met hen te herstellen. Zelf heb ik, al dan niet samen met cliënten, heel wat van dat soort rituelen in India meegemaakt en iedere keer weer merk ik dat er daadwerkelijk iets met de aanwezigen gebeurt. Dat is ook de reden dat ik het verrichten van rituelen - en ik beschouw opstellingen als een hedendaagse versie daarvan - als onderdeel van Ayurvedische therapie heb opgenomen.

Welke soorten opstellingen zijn er?

De methodiek die Helliger ontwikkelde was in eerste instantie bedoeld om de systematiek binnen families zichtbaar te maken. Naarmate zijn gedachtegoed zich verder verspreidde, realiseerde men zich dat er ook andere systemen zijn zoals bijvoorbeeld in organisaties, maar ook godsdienstige gemeenschappen, maatschappijen enzovoort. Stilaan werden representanten opgesteld niet alleen mensen, maar bijvoorbeeld ook ziektes, trauma's, verlangens, je levensdoelen vertegenwoordigde.

De grootste winst daarvan is dat je vragen kunt stellen aan onstoffelijke zaken en dat levert vaak verrassende inzichten op. Zo kan je ontdekken welke overtuigingen je ziekte in stand houden of waarom je diepste verlangen zich niet laat realiseren.

Inmiddels is er een grote variëteit aan opstellingen ontstaan zoals: sjamanistische opstellingen, sprookjes opstellingen, trauma opstellingen, voedingsopstellingen, relatieopstellingen, opstellingen met geld, godsdienst, levensdoelen of geheimen.

Hoe werkt het?

Als jij degene bent voor wie de opstelling is bedoeld, wordt je eerst gevraagd waarover je je opstelling wilt laten gaan. Wil je meer weten over de invloed van familiebanden, geheime verlangens of je ziekte?

Vervolgens kies je een aantal personen uit die aspecten van dat systeem representeren. Zo kan iemand jouw vader vertegenwoordigen, maar ook je ziekte, je verlangen of je trauma. Overigens worden daar niet altijd personen voor gebruikt. Soms werkt men ook met poppetjes, velletjes papier, knuffeldieren, doosjes, viltjes en stenen. Je kunt zelfs opstellingen doen met paarden.

Deze representanten zet jij op een plek in de ruimte die voor jouw gevoel past bij dat wat hij of zij vertegenwoordigd. Wat er gebeurt is dat deze representant onbewust de energie aanvoelt en overneemt van dat wat hij representeert. Het is opvallend hoe vaak zij dezelfde bewegingen, dezelfde houding en dezelfde gezichtsuitdrukking aannemen van de persoon die zij vertegenwoordigen.

Een aantal begrippen

Dit komt doordat er rondom een familie of een probleem een onzichtbaar energieveld is waarin alles zich afspeelt. Dit veld ligt als het ware onder dat wat je ziet gebeuren: bewegingen, gezichtsuitdrukkingen, dat wat er gezegd wordt. Daarom noemt het men ook wel de onderstroom. Dat energieveld noemt men ook wel het 'weten' of het 'ge-weten' omdat het alle informatie in zich draagt.

De representanten voelen die onderstroom onbewust en intuïtief aan. Daarvoor gebruikt men ook wel de term fenomenologisch. Deze term verwijst naar een filosofische stroming die in de 19e eeuw is ontstaan en die uitgaat van de directe en intuïtieve ervaring van fenomenen en daaruit de essentiële eigenschappen probeert af te leiden. Deze filosofen wijzen er overigens zelf ook op dat het bestaan van de intuïtie binnen het Hindoeïsme al bekend was.

Intuïtie is misschien een ouderwets woord. Tegenwoordig gebruikt men termen als buikgevoel, beelddenken, aanvoelen, ingevingen, het zesde zintuig, een gevoelde ervaring.

Een andere manier om daarmee contact te maken is trance. Veel mensen huiveren bij deze term: het heeft voor hen iets lugubers. Maar trance is niets anders dan heel alert zijn op onbewuste signalen en zo contact maken met je intuïtie. Zo ontstaat er verbinding met andere bewustzijnslagen, het veld en de onderstroom. Het is een oeroude techniek die in het Sjamanisme vaak wordt gebruikt.

Een ander uitgangspunt bij opstellingen is dat alles systematisch is. Dit houdt in dat alles met alles verbonden is. Dat er onderliggende (energetische) patronen zijn en dat, zodra er iets in deze patronen verschuift, alles meebeweegt. Bij opstellingen maakt men daar gebruik van door de representanten letterlijk de ruimte te verplaatsen.

Hoe verloopt een opstelling?

Een opstelling verloopt altijd via een aantal principes en volgt een bepaalde methodiek, die door de grondlegger, Bert Hellinger, zijn vast gesteld.

Het eerste principe is de ordening. Dit houdt in dat je de personen of voorwerpen die jouw familie, jouw ziekte of jouw verlangen representeren een plek in de ruimte laat innemen die hun positie in het systeem symboliseert.

Daarna vindt er een uitwisseling plaats. Zo kun je de representanten vragen stellen en zij kunnen op jou reageren. Bij deze interactie is het van belang dat er een balans is tussen geven en nemen.

Tijdens de sessie wordt niets en niemand uitgesloten. De gedachte is dat alles wat wordt onderdrukt of uitgesloten wint aan kracht en dat is wat je wilt vermijden.

Alle informatie die je nodig hebt zit besloten in het energetisch veld. Dat veld vormt dus het (ge) weten

Het doel is de relatie met de personen of zaken die de representanten vertegenwoordigen (dat kunnen je ouders of voorouders zijn, maar bijvoorbeeld ook een ziekte of een verlangen) te onderzoeken.

Wat kan je met een opstelling bereiken?

Een opstelling helpt je om je levensthema's ruimer te bekijken en te begrijpen, waardoor je met een andere blik kijkt naar de problemen waar je steeds tegenaan loopt.

Je krijgt een groter en dieper inzicht in de onderstromen die in jouw leven een rol hebben gespeeld en dat helpt je bij het loslaten van dingen die je leven of gezondheid verstoren, het vinden van mededogen voor jezelf en anderen en het vinden van rust.

Je wordt je bewust van onzichtbare trauma's en verborgen verdriet die in jezelf of in je familiesysteem geworteld is.

Je wordt je bewust van je blinde vlek: dat wat je ongemerkt hebt buitengesloten en niet wil zien. Of dat wat in jouw familiesysteem wordt buitengesloten of niet mag worden gezien.

Je wordt je bewust van wat wel of niet bij je hoort.

Je maakt verbinding met het diepere verlangen, je zielsverlangen. Je begrijpt jezelf, je familie, je omgeving, je vijanden en de cultuur waarin je bent opgegroeid beter, waardoor er begrip en mededogen ontstaat.

Op welke manier geeft een opstelling dit resultaat?

Eerder in dit stuk legde ik al uit dat dat alles systematisch is. Dit houdt in dat alles met alles verbonden is. Als er iets in het patroon verschuift, beweegt alles mee. Van dat principe maken we gebruik bij opstellingen. Je kunt representanten bijvoorbeeld een andere plek in de ruimte geven, of zelf op een andere plek gaan staan. En plek die beter bij jou past en heilzamer voor je is. Het veld (de onderliggende energie) zal zich daar meteen op aanpassen.

Een opstelling helpt je ook om het echte probleem te zien. Vaak heb je wel een idee over wat er niet goed gaat in je leven, maar realiseer je je niet door welke onderliggende patronen en energie dat in stand wordt gehouden. Een opstelling geeft daar inzicht in.

Ook word je je bewust van onbewuste loyaliteiten, die niet heilzaam voor je zijn. Je blijft bijvoorbeeld loyaal aan die veeleisende zus, waardoor je teveel van jezelf weggeeft.

Je krijgt inzicht in de ballast die anderen aan je hebben doorgegeven en die jij met je meedraagt. Wanneer je ouders bijvoorbeeld voordat jij geboren bent een kind hebben verloren, kan het zijn dat hun rouw en verdriet onbewust op jouw schouders terecht zijn gekomen.

Je krijgt inzicht in je diepste verlangens en durft deze ook te zien, te voelen en te erkennen.

Tenslotte: door alle processen die ik hierboven beschreven heb, ontstaan er inzichten en kunnen oude emoties, zoals verdriet, angst en boosheid ontladen worden en dat is heel heilzaam.

Uiteindelijk ontstaat er mededogen, voor jezelf, je omgeving en degenen die je mogelijk onbewust en ongewild iets hebben aangedaan.

Lies Ameeuw 

www.lies-ameeuw.com

www.creatiefmetopstellingen.com